Iedereen wil een olifantengeheugen, maar het is maar weinig gegeven. Gelukkig bestaan er manieren om je geheugen te verbeteren. We geven 3 tips:

• Herhaling helpt bij onthouden. Herhaal dus dat wat je wil onthouden hardop in je hoofd. Als ene Harry zich aan je voorstelt, kun je antwoorden met: “Harry prettig kennis met je te maken”.
• Verzin ezels bruggetjes, zoals TV-TAS om de namen van de Waddeneilanden te onthouden. Wil je graag een naam onthouden? Verzin dan een bijvoeglijk naamwoord met dezelfde beginletter, Zoals Vlijtig Liesje, Handige Harry.
• Schrijf de dingen op die je wilt onthouden. Aantekeningen tijdens een gesprek of een boodschappenlijstje. Alleen al door te schrijven onthoud je het beter.

Iets vergeten is heel normaal. En we zijn ook allemaal wel eens onze sleutels kwijt, terwijl we die toch écht op dat kastje hadden neergelegd. Maar soms worden zulke klachten steeds erger en kunnen ze een teken van dementie zijn. Wanneer wordt normale vergeetachtigheid abnormaal?

De weg naar huis vinden, dat we bij groen mogen oversteken, de naam van een oude vakantieliefde, het komt allemaal voort uit je geheugen. Het geheugen gaat langzaam achteruit naarmate we ouder worden. Dat is normaal en je bent zeker niet de enige die dit ervaart. Je hoeft je hier geen zorgen over te maken.
Deze ‘normale’ vergeetachtigheid ontstaat vaak door gebrekkige aandacht of concentratie. Daarnaast vertraagt de snelheid waarmee je informatie verwerkt als je ouder wordt. Dit kan ook zorgen voor vergeetachtigheid.

Normale en abnormale vergeetachtigheid
Naast normale vergeetachtigheid bestaat er abnormale vergeetachtigheid, veroorzaakt door dementie. Er zijn een paar belangrijke verschillen:

Normale vergeetachtigheid
Overkomt bijna iedereen
Is lastig, maar maakt niet hulpbehoevend
Je vergeet details van gebeurtenissen
Is goed op te lossen met geheugensteuntjes

Abnormale vergeetachtigheid (dementie)
Overkomt een klein deel van alle mensen
Maakt hulpbehoevend
Je vergeet hele gebeurtenissen
Is een onomkeerbaar proces

Dementie
Als je dementie hebt, wordt het steeds moeilijker om voor jezelf te zorgen. Het wordt bijvoorbeeld lastiger om dingen te onthouden en je komt soms moeilijk uit je woorden. Ook heb je bij steeds meer dagelijkse dingen hulp nodig. Bij jezelf wassen bijvoorbeeld, of om boodschappen te doen. Meer informatie over dementie lees je hier.

Dementie
Iets vergeten is heel normaal. En we zijn ook allemaal wel eens onze sleutels kwijt, terwijl we die toch écht op dat kastje hadden neergelegd. Maar soms worden zulke klachten steeds erger en kunnen ze een teken van dementie zijn.
Als je dementie hebt, wordt het steeds moeilijker om voor jezelf te zorgen. Het wordt bijvoorbeeld lastiger om dingen te onthouden en je komt soms moeilijk uit je woorden. Ook heb je bij steeds meer dagelijkse dingen hulp nodig. Bij jezelf wassen bijvoorbeeld, of om boodschappen te doen.
Voor vrienden en familie kan het lijken alsof je steeds minder jezelf bent. Je blijft vaker thuis en zoekt minder contact met anderen. Uiteindelijk kan het zo zijn dat je vrienden en familieleden niet meer herkent.

 Wat is dementie?
Dementie is een naam die voor meer soorten hersenziekten wordt gebruikt. Deze ziekten verschillen van elkaar, maar hebben ook een paar dezelfde kenmerken. Zo raken de hersenen beschadigd en dat wordt langzaam steeds erger. De klachten die je daardoor hebt, worden ook steeds erger.
In totaal vallen er meer dan vijftig hersenziekten onder de naam dementie. De meest voorkomende zijn:

De ziekte van Alzheimer
Bij alzheimer hopen eiwitten zich op in de hersenen. Daardoor geven hersencellen steeds minder boodschappen aan elkaar door. Uiteindelijk sterven ze af. Je krijgt daardoor problemen met je geheugen en reageert traag. Soms zie of hoor je dingen die er niet zijn. Ook wordt het moeilijker om te plannen en overzicht te houden. Verder kan bewegen steeds lastiger worden. De ziekte van Alzheimer kan samen met een andere vorm van dementie voorkomen zoals bijvoorbeeld vasculaire dementie.

Lewy Body dementie
Ook bij DLB spelen eiwitten een rol. Lewy-lichaampjes zijn ophopingen van eiwitten in de zenuwcellen van de hersenen. Dat maakt het voor hersencellen moeilijker om boodschappen door te geven. Je krijgt eerst problemen met opletten, het wordt moeilijker om je aandacht bij dingen houden. Ook weet je soms niet goed waar je bent of welke dag het is. Soms zie je dingen die er niet zijn. Daarnaast krijg je klachten die lijken op die van de ziekte van Parkinson: sommige delen van je lichaam beginnen te beven en worden stijf. Je beweegt traag, loopt moeilijk en je houding is gebogen.

Frontotemporale dementie
FTD komt vaak voor op jongere leeftijd. Bij deze aandoening ontstaat er schade aan de voorste delen van de hersenen. Deze delen helpen je met de iets moeilijkere denktaken. Zoals het plannen van dingen, je gevoelens en taal. Je klachten hebben daar dus ook mee te maken.

Je bent bijvoorbeeld snel het overzicht kwijt, reageert prikkelbaar of komt moeilijk uit je woorden. Je neemt veel te veel hooi op je vork, of je hebt juist helemaal nergens zin in. Door al die dingen lijkt het voor andere mensen soms wel of je een andere persoon bent geworden.

Vasculaire dementie
Deze vorm van dementie krijg je na meerdere herseninfarcten. Dit kunnen grote infarcten zijn, maar ook meerdere heel kleine herseninfarcten. Het hersenweefsel krijgt daardoor te weinig bloed en zuurstof en sterft af. De plek van de infarcten bepaalt ook van welke klachten je last hebt. Soms ga je langzamer praten en denken. Maar je kunt ook juist last krijgen van lichamelijke klachten, zoals moeite met lopen of verlamming. Op oudere leeftijd krijg je vaak vasculaire dementie tegelijk met de ziekte van Alzheimer.

Hoe herken je dementie?
Wanneer je steeds meer begint te vergeten, kan dat een eerste waarschuwing voor dementie zijn. Maar niet iedereen die dingen vergeet, wordt ook dement. Daarvoor moet je last hebben van meerdere klachten. Door deze klachten heb je steeds meer moeite met allerlei dingen in het dagelijkse leven.

Elke vorm van dementie heeft zijn eigen kenmerken. Bij alzheimer heb je bijvoorbeeld vaak last van je geheugen, of kun je moeilijk uit je woorden komen. Iemand met vasculaire dementie heeft weer moeite met het verwerken van informatie. De meeste klachten hebben te maken met denken, je geheugen, dingen doen en gevoelens.

Veel voorkomende kenmerken van dementie zijn:

•  de weg kwijtraken
•  spullen kwijtraken
•  moeite met praten
•  moeite met dagelijkse dingen

•  moeite met apparaten bedienen (mobiele telefoon, computer, etc.)
•  minder contact met anderen
•  verandering in gedrag (angstig, in de war of depressief).

Oorzaken van dementie
Bij dementie raken de hersenen steeds verder beschadigd. De manier waarop dat gebeurt is bij ieder ziektebeeld anders. Zo zijn er bij alzheimer te veel eiwitten op sommige plekken in de hersenen.
Bij vasculaire dementie raken bloedvaten in de hersenen beschadigd. Bijvoorbeeld door een herseninfarct, een beroerte of suikerziekte. Bij frontotemporale dementie zijn het de voorste delen van de hersenen die beschadigd raken.

De beschadigingen in de hersenen zorgen voor de klachten die bij dementie horen. Waardoor die beschadigingen ontstaan is minder duidelijk. Er zijn wel dingen die de kans op deze beschadigingen groter maken, zoals:

• roken
• diabetes
• overgewicht
• hoge bloeddruk
• weinig bewegen
• minder goed horen
• te veel alcohol drinken
• weinig contact met andere mensen

 Erfelijkheid
Het lijkt erop dat erfelijkheid een rol speelt. Het is nog niet precies duidelijk hoe dit zit. Aanleg in de genen kan voor een deel bepalen of je dement wordt. Maar het is niet erfelijk zoals de blauwe ogen van je moeder dat bijvoorbeeld zijn.

Leeftijd
Hoe ouder je wordt, hoe groter de kans is dat je dementie krijgt. Maar leeftijd is niet op zichzelf een oorzaak van dementie.

Hersenschade
Bij dementie raken de hersenen steeds verder beschadigd. Als je hersenen schade oplopen, wordt de kans op dementie groter. Bijvoorbeeld omdat je op jonge leeftijd al hersenschade hebt opgelopen. Of wanneer er daardoor littekenweefsel in de hersenen is ontstaan.

Ook sporten waarbij je hersenen regelmatig lichte of grote klappen krijgen, verhogen de kans op dementie. Denk aan sporten als boksen of rugby.

Let op bij deze kenmerken
Er zijn nog een paar dingen die te maken hebben met dementie. Het is alleen niet zeker dat ze ook dementie veroorzaken. Of hoe ze precies met elkaar te maken hebben.
Mensen die weinig bewegen hebben bijvoorbeeld meer kans om dement te worden. Dat geldt ook voor mensen die slecht horen.

Het idee is je hersenen minder actief worden als je slecht hoort. Of je praat bijvoorbeeld steeds minder met andere mensen omdat je ze moeilijk verstaat. Daardoor worden je hersenen minder geprikkeld en dat verhoogt de kans op dementie. Dat geldt ook voor mensen die weinig contact met anderen hebben.

Bron; cursusboek Jeanne van Kasteren, Stichting Alzheimer.