Autorijden en dementie

Mag je nog autorijden met dementie? Lees hier de meest gestelde vragen en antwoorden.

1. Mag je nog autorijden als je dementie hebt?

Nee, niet altijd. Je mag alleen nog rijden:

• als je zeer lichte, tot lichte dementie hebt (zie vraag 3).
• als het Centraal Bureau Rijvaardigheidsbewijzen (CBR) vindt dat je nog veilig rijdt.
  (Soms moet je eerst een rijtest doen. Die kun je niet zelf aanvragen, zie vraag 6).
• als je alleen rijdt in je eigen tijd. Voor je werk mag je niet autorijden met dementie.
  (Zie vraag 10).

Als je lichte dementie hebt en rijgeschikt bent, krijg je alleen het rijbewijs binnen Groep 1. Hieronder vallen motor (A), auto (B) en tractor (T).

2. Wanneer heb je zeer lichte tot lichte dementie?

Er bestaat een methode om te meten hoe ‘zwaar’ je dementie is. Die is hetzelfde in binnen- en buitenland. Het heet de ‘Clinical Dementia Rating’ (CDR). Het lichtste niveau is ‘0’. Het zwaarste niveau is ‘3’.

• Bij ‘zeer lichte’ dementie zit je op een niveau tussen 0 en 0,5 . Je mag dan misschien nog autorijden.
• Bij ‘lichte’ dementie zit je op een niveau tussen 0,5 en 1. Je mag dan misschien nog autorijden.
• Bij matige tot ernstige dementie zit je op een niveau tussen 2 en 3. Je mag dan echt niet meer autorijden. Dan heeft een rijtest dus ook geen zin.

3. Hoe weet ik mijn Clinical Dementia Rating?

Dat kan op drie manieren:

• Je krijgt een arts toegewezen door het Centraal Bureau Rijvaardigheidsbewijzen (CBR). Dat gebeurt pas nadat je een gezondheidsverklaring hebt ingevuld. Let op: dit kost geld en het kan maanden duren voor je antwoord hebt. (Zie vraag 5)
• Je laat het onderzoeken door jouw eigen neuroloog, geriater, specialist ouderengeneeskunde of (geronto)psychiater. Vraag je ziekenhuis wat er mogelijk is.

Vraag het aan je arts, soms is het al een keer gemeten. Als het kortgeleden nog is gemeten en op papier staat, heb je geen nieuw onderzoek nodig.

4. Ben ik verplicht om mijn dementie te melden bij het CBR?
   Nee. Als je een geldig rijbewijs hebt, ben je niet wettelijk verplicht om dementie te melden bij het CBR. Het CBR raadt het wel aan. Zeker als jij of iemand anders twijfelt of het nog wel veilig is. Het gaat niet alleen om je eigen veiligheid, maar ook die van anderen. Bij dementie heb je soms zelf niet in de gaten dat je slechter bent gaan rijden. Twijfel je zelf? Overleg dan vooral met je arts.

Let op: in het volgende geval is het wél wettelijk verplicht om dementie te melden:

• Als je je rijbewijs wil verlengen en ouder bent dan 75 jaar. Dan ben je verplicht een gezondheidsverklaring in te vullen. Op de gezondheidsverklaring moet je eerlijk invullen dat je dementie hebt. (Zie vraag 5)

5. Hoe meld ik bij het CBR dat ik (beginnende) dementie heb?
   Dit doe je door een gezondheidsverklaring in te vullen. Klik op de gele button ‘Naar het CBR’ onder deze tekst om naar de website van het CBR te gaan.

Let op!

• Vertrouw alleen de website https://www.cbr.nl. Andere websites bieden ook een gezondheidsverklaring aan, maar dit is oplichting. Zij vragen (meer) geld, terwijl ze niets anders doen dan een formulier invullen dat je zelf ook kunt invullen.
• Een gezondheidsverklaring bij het CBR is niet gratis. Het kost €45,25.
• Liever op papier? Dat kan hier: gezondheidsverklaring op papier. 
• Er is een wachttijd van vier tot vijf maanden. Als je boven de 75 bent en binnen nu en een jaar je rijbewijs moet verlengen, wacht er dan niet mee. Wat doe je in de wachttijd? Zie vraag 7.

Naar het CBR

6. Hoe krijg ik een rijtest bij het CBR?

Je kunt niet zelf een rijtest aanvragen. Het CBR bepaalt of een rijtest nodig is. Als dit zo is, krijg je een uitnodiging en kun je een rijtest inplannen. Het CBR zal eerst je gezondheidsverklaring willen zien. Daarna word je (misschien) nog onderzocht door een arts. Als je daarna nog een rijtest krijgt, hoef je niets extra te betalen.
Als uit de rijtest komt dat je ‘rijgeschikt’ bent, is je rijbewijs een jaar geldig. Heel soms drie jaar.

7. Ik wacht op een reactie van het CBR. Mag ik intussen blijven rijden?
   Ja. Als je rijbewijs nog geldig is, kun je nog (privé) blijven autorijden. Autorijden voor werk mag niet meer. (Waarom niet? Zie vraag 10)

8. Hoe zit het met dementie en de autoverzekering?
Als jij een geldig rijbewijs hebt, ben je gewoon verzekerd, ook met dementie. Heb je niet aan het CBR en niet aan je verzekeraar verteld dat je dementie hebt, maar wel een ongeluk veroorzaakt? Dan wordt de schade meestal gedekt, maar niet altijd. Kijk goed in je polis. Sommige verzekeraars hebben aparte regels voor het rijden met een ziekte of aandoening. Wil je het zeker weten, vraag het dan na bij je verzekeraar.

9. Waarom mag je voor je werk niet autorijden met dementie?
Volgens de wet mag je niet meer rijden voor je werk, zodra je de diagnose dementie hebt. Dat is de wet. Het idee hierachter is dat je tijdens je werk niet kunt kiezen waar je heenrijdt, via welke route en hoe lang je erover doet. In je eigen tijd wel.

10. Ik ken iemand met dementie die gevaarlijk rijdt. Wat kan ik doen?
Als iemand in jouw omgeving dementie heeft en gevaarlijk rijdt, is het soms lastig om hem of haar te overtuigen om te stoppen met rijden. Je kunt contact opnemen met het CBR en de situatie uitleggen. In onderstaand artikel vind je tips:

Tips om iemand met dementie te laten stoppen met autorijden
Met dementie kan autorijden gevaarlijk zijn. Soms zie je dat als familielid, partner, vriend(in) eerder in dan de persoon met dementie zelf. Hoe overtuig je iemand met dementie van de gevaren van autorijden?

Rijtest bij dementie
Alleen in het geval van (zeer) lichte dementie mag iemand nog autorijden. Twijfelt je naaste met dementie over de rijvaardigheid? Neem dan contact op met Centraal Bureau Rijvaardigheidsbewijzen (CBR). Je moet dan eerst een gezondheidsverklaring invullen. Daarna krijg je (misschien) een uitnodiging voor een rijtest. Als je slaagt, wordt je rijbewijs met een jaar verlengd.

Is autorijden nog verantwoord met dementie?
Het komt vaker voor dat mensen met dementie niet meer veilig rijden maar niet willen stoppen met rijden. Bijvoorbeeld omdat ze niet doorhebben dat hun rijvaardigheid achteruitgaat: ‘Ik heb toch nog geen ongeluk gehad?’. Of omdat ze de diagnose dementie ontkennen. In dat geval zal iemand de noodzaak van een rijtest of het stoppen met rijden niet inzien. Dan moet je ingrijpen. Voor de veiligheid van de persoon met dementie én voor de andere deelnemers in het verkeer.

Tips om iemand met dementie te laten stoppen met autorijden

Probeer het gesprek aan te gaan
Probeer eerst het gesprek aan te gaan. Vertel waarom het gevaarlijk is dat je naaste met dementie nog rijdt. Laat weten dat je bezorgd bent en wijs op het gevaar voor overige weggebruikers.

Doe samen de Rij Bewust Test
Doe samen met je naaste de Rij Bewust Test van Veilig Verkeer Nederland en het CBR. In deze online test krijg je verschillende verkeerssituaties te zien. Je naaste krijgt zo meer inzicht in het eigen rijgedrag. Als blijkt dat je naaste veel situaties spannend vindt en vermijdt, kunnen jullie hierover samen in gesprek.

Vraag hulp
Soms helpt het als niet jij, maar een ‘expert’ vertelt dat het beter is om te stoppen met rijden. Iemand die er vanwege diens beroep verstand van heeft. Bijvoorbeeld de huisarts of de wijkagent. Vraag gerust aan de wijkagent of die langs wil komen. Hij of zij kan dan rustig uitleggen dat autorijden niet verstandig (meer) is.

Wees voorzichtig met onderhandelen
Wees voorzichtig met onderhandelen. Bij een verschil in inzicht over de rijvaardigheid kunnen verschillende familieleden in discussie gaan met je naaste. Ze proberen bijvoorbeeld afspraken te maken om je naaste alleen overdag te laten rijden. Of alleen in een bekende omgeving. Het succes van onderhandelen is wisselend, omdat mensen met dementie de afspraken vaak minder goed kunnen onthouden.

Bied jezelf aan als chauffeur
Bied jezelf aan als chauffeur. Of stel met familie en vrienden een rijschema op. Je wilt je naaste immers geen uitjes ontnemen.

Geef ook andere redenen
Wijs ook op andere oorzaken die het rijden gevaarlijk kunnen maken. Slecht zicht of het gebruik van bepaalde medicijnen kunnen ook goede redenen zijn om te stoppen met rijden. Voor sommige mensen is dat makkelijker te accepteren dan ‘dementie’.

Gezamenlijke activiteit
Maak van autorijden een gezamenlijke activiteit. Jij rijdt en je geeft je naaste een andere taak, zoals het bedienen van de radio. Dit kan voorkomen dat je naaste zich gaat vervelen en liever zelf zou willen rijden.

Niet herinneren aan autorijden
Zorg dat de auto en de autosleutels niet steeds in het zicht liggen. Dan is er minder snel aanleiding om de auto te willen gebruiken.

Auto inruilen
Ruil de auto in voor een ander merk of model. Als je naaste de auto niet kent, is de kans groter dat de ander mag rijden.

Als iemand met dementie weigert te stoppen met autorijden
Wil iemand echt niet stoppen met rijden? Dan is het verstandig om de situatie met professionele zorgverleners te bespreken. Zij kunnen je advies geven dat past bij jou en je naaste met dementie.

Brief CBR
Je kunt ook zelf via een brief aan het CBR vertellen dat je naaste niet meer goed rijdt. Beschrijf met concrete voorbeelden en feiten waarom het rijden niet meer veilig is. Laat deze brief mede-ondertekenen door een onafhankelijk andere persoon zoals een familielid, buurman of hulpverlener. Je naaste wordt na een dergelijke melding altijd opgeroepen voor een (onvrijwillig) onderzoek met rijtest. Weigert je naaste dit onderzoek? Dan wordt het rijbewijs direct ingevorderd en ongeldig verklaard.

Politie
Ziet de politie (wijkagent) gevaarlijk of roekeloos rijgedrag? Dan kunnen zij een melding doen bij het CBR of het rijbewijs vorderen. Dit wil je natuurlijk het liefst voorkomen. Soms kan de wijkagent langskomen en vriendelijk uitleggen waarom iemand niet meer mag autorijden.

Bron CBR Nederland