Dít moet je weten over je testament en de erfenis
Stel dat je nu komt te overlijden; heb je alles dan goed geregeld? Of als je partner iets overkomt, kun je dan in het huis blijven wonen? Of kunnen de kinderen uit zijn eerdere huwelijk hun erfdeel opeisen?

Duidelijkheid
Iedereen gaat dood, de vraag is alleen: wanneer. Om vervelende situaties voor jezelf of nabestaanden te voorkomen, maar ook om te zorgen dat je vermogen terechtkomt bij diegene die er recht op heeft of bij degene die je het gunt, zou je moeten zorgen dat er een testament is. Dat gaat trouwens niet alleen over geld, maar ook over je spullen en wensen. Als je geen testament hebt, gaan je bezittingen en geld in volgorde naar degene die er volgens de wet het recht op heeft. In de eerste plaats gaat je vermogen naar je partner en je kinderen en als die er niet zijn erven je ouders en daarna je broers en zussen of je grootouders of overgrootouders. Bij overlijden hoeven echtgenoten of partners met een geregistreerd partnerschap over de eerste € 671.910 die ze erven, geen belasting te betalen. Na dit bedrag geldt een tarief van 10% over de eerste € 128.750 en een tarief van 20% over de rest. Als er meer vermogen te vererven is dan € 671.910 en je bent onder huwelijkse voorwaarden getrouwd, zou je maatregelen kunnen nemen om de erfbelasting voor de ander te verminderen. Je kunt bijvoorbeeld de huwelijkse voorwaarden opheffen, zodat je in gemeenschap van goederen bent getrouwd. Volgens de wet is er in dat geval geen sprake van een schenking en is het hele vermogen dan van beide partners. Of je kunt een zogenaamd ‘wederkerig financieel verrekenbeding’ opnemen in je huwelijkse voorwaarden. Bij het einde van het huwelijk (dus ook bij overlijden) wordt het vermogen dan verdeeld alsof je in gemeenschap van goederen was getrouwd.

Wie regelt je erfenis?
Benoem een zogenaamde executeur voor je testament. Deze is er verantwoordelijk voor om de wensen die jij in je testament hebt beschreven, uit te voeren. Daarnaast zal een executeur vaak ook de uitvaart regelen. Een executeur mag alle kosten die hij of zij maakt, in rekening brengen. Als de executeur geen directe familie of vriend is, wordt van tevoren vaak een vergoeding afgesproken, meestal is dat 1% van het totale vermogen waaruit de erfenis bestaat of wordt een vast uurtarief gerekend.

Kosten
Een testament kan alleen door een notaris worden opgesteld, de kosten variëren van € 250 voor een simpel testament tot € 5.000 voor een ingewikkeld testament. Een handgeschreven testament dat je zelf opstelt, geldt niet. Vergelijk tarieven op degoedkoopstenotaris.nl

En de erfenis gaat naar…
Als je getrouwd bent of een geregistreerd partner hebt, dan krijgt de langstlevende partner volgens de wet automatisch de beschikking over de erfenis, zelfs als er zogenaamde ‘huwelijkse voorwaarden met koude uitsluiting’ zijn. Samenwoners moeten altijd een testament maken om elkaar te kunnen laten erven. Partners met een latrelatie komen nooit in aanmerking voor de vrijstelling voor erfbelasting, ook al hebben zij elkaar in het testament als erfgenaam aangewezen. Kinderen, pleegkinderen en stiefkinderen hoeven over € 21.282 van een erfenis geen belasting te betalen. Daarna betalen zijn 10% over de eerste € 128.750 daarna en daarna 20%.

Goed om over na te denken
Een testament is altijd maatwerk. Laat het opstellen door een notaris. Stel jezelf de volgende vragen voor je naar de notaris gaat:

• Wil je uitsluiten dat je bezittingen bij het aangetrouwde deel van de familie terechtkomen (als je kinderen voor 1 januari 2018 zijn getrouwd)
• Stel dat je samenwoont zonder geregistreerd partnerschap, hoe wil je je partner achterlaten?
• Wil je vrienden of vriendinnen laten erven?
• Wil je een familielid laten erven die normaal gesproken niet zou erven
• Zijn er bezittingen die je wilt nalaten aan specifieke personen?
• Heb je tijdens je leven schenkingen gedaan?
• Wie regelt na je dood de begrafenis en/of erfenis? Heb je specifieke wensen?
• Zijn je kinderen minderjarig? Als ze minderjarig zijn, wie zorgt er voor je kinderen na je dood?
• Gaan je kinderen verantwoordelijk om met geld? Als ze niet verantwoordelijk met geld om kunnen gaan, wie gaat hen daarbij helpen of hun vermogen behartigen na je dood?
• Wil je geld nalaten aan goede doelen? Welke goede doelen en hoeveel?
• Wil je bepaalde kinderen bevoordelen?
• Zijn er bezittingen (of buitenechtelijke kinderen) waar niemand weet van heeft?

Als je een huis erft
Als de erfenis een huis is, is het grootste probleem voor nabestaanden vaak de erfbelasting. Met het afrekenen van de erfbelasting kun je niet wachten tot het huis is verkocht. Volgens de wet ben je verplicht om binnen acht maanden na overlijden aangifte te doen van de erfenis. Vanaf dat moment betaal je ook heffingsrente over de erfbelasting die je verschuldigd bent. Je mag de woonlasten van een geërfde woning maximaal twee jaar aftrekken van de belasting, de hypotheeklasten zijn niet aftrekbaar. De erfbelasting betaal je over de WOZ-waarde van het woonhuis en niet over het bedrag dat de woning uiteindelijk oplevert. Hoe lager de WOZ-waarde, hoe minder erfbelasting je betaalt. Als je vindt dat de WOZ-waarde te hoog is en waarschijnlijk de verkoopwaarde niet zal benaderen, maak dan bezwaar bij de gemeente.

Onverwacht geld
Zijn er geen erfgenamen bekend, dan gaat het geld naar de ‘consignatiekas’ van het ministerie van Financiën, waar verder wordt gezocht naar begunstigden. Benieuwd of er misschien nog een verre achterneef met geld gestorven is zonder dat je het wist? Je kunt het checken op rijksoverheid.nl/onderwerpen/consignatiekas

Codicil
Als er geen geld te verdelen is, kun je wel zelf een codicil opstellen waarin je beschrijft wie je meubels, sieraden en dergelijke krijgen als je overlijdt. Een codicil moet handgeschreven zijn, gedateerd en ondertekend. Vertel je erfgenamen over je codicil en geef ook aan waar je het bewaart.
Volledig onterven kan niet

Als je een kind wil onterven, dan heeft hij of zij nog altijd recht op het minimale wettelijke erfdeel. Dit heet de legitieme portie en bedraagt de helft van wat een kind normaalgesproken zou erven.

Schenkingen
Misschien heb je gedurende je leven al verschillende bedragen geschonken aan je kinderen. Misschien heb je één van je kinderen geholpen met de aankoop van een huis of heb je geld geschonken aan een ander toen deze financiële problemen had. Als je meerdere kinderen hebt, probeer dan bij leven alle kinderen evenveel te schenken. Lukt dat niet, neem dan het bedrag van de schenking op in je testament zodat de kinderen na je dood onderling met elkaar kunnen regelen dat het wordt verrekend met de nalatenschap en ieder zo hetzelfde krijgt.

Dát krijgt hij niet!
Voor ouders met kinderen die vóór 1 januari 2018 getrouwd zijn en die niet willen dat hun erfenis bij de schoonzoon of -dochter terechtkomt, is het zaak om de bezittingen met een zogenaamde uitsluitingsclausule of privéclausule in hun testament op te nemen.

Oude rechten
Als een weduwe of weduwnaar met kinderen uit een eerder huwelijk trouwt met een nieuwe partner kan dit tot lastige situaties leiden. Stel dat de weduwe of weduwnaar komt te overlijden, dan hebben de kinderen recht op de oude erfenis van hun ouder die als eerste is overleden. Dat zijn oude rechten. De nieuwe partner kan dan het huis moeten verkopen om de kinderen hun erfdeel te betalen. Een testament voorkomt dit.

40% van de erfgenamen erft een nettobedrag van minder dan € 20.000. Dertig procent erft tussen de € 20.000 en € 50.000, en de rest ontvangt meer dan € 50.000. Bron: CBS

5 jaar Een testament is in principe oneindig geldig, tot jij het verandert bij de notaris of een nieuw testament laat opstellen. Het is raadzaam om elke vijf jaar je testament te bekijken en zo nodig aan te passen.

Belangrijke datum In gemeenschap van goederen getrouwd vóór 1 januari 2018? Dan zijn vanaf het moment van trouwen het vermogen en/of de schulden van vóór het trouwen van jullie samen. Voor huwelijken na 1 januari 2018 geldt een ‘beperkte gemeenschap van goederen’, waarbij vermogen en schulden die men vóór het huwelijk had, niet meer automatisch van beiden zijn. Erfenissen en schenkingen blijven vanaf 1-1-2018 van degene die ze erft of ontvangt.

Opmerkelijke erfenissen

• Playmate Anna Nicole Smith trouwt op 26-jarige leeftijd met de 89-jarige oliemagnaat en multimiljonair J. Howard Marshall. De kersverse echtgenoot heeft een slechte relatie met zijn kinderen en belooft Anna Nicole zijn erfenis. Nauwelijks een jaar later overlijdt hij, waarna er een juridische strijd losbarst tussen Anna Nicole en zijn kinderen. Tien jaar later is de strijd om de erfenis nog steeds gaande en trouwt Anna Nicole met haar advocaat. Een paar maanden later bevalt zij van een dochtertje. Als Anna Nicole een halfjaar later zélf overlijdt aan een overdosis pijnstillers en antidepressiva, claimen maar liefst vier mannen dat zij de vader van haar dochtertje zijn. Allen hopen via het vaderschap aanspraak te maken op de erfenis van J. Howard Marshall. Tevergeefs want de rechter bepaalt dat de erfenis uiteindelijk toch naar de kinderen van J. Howard Marshall gaat.
• Naast zijn dochters had Prins Bernhard nog twee buitenechtelijke dochters, Alicia en Alexia, geboren uit verschillende liefdesaffaires. Alle zes zullen evenredig meedelen in de erfenis van zo’n 150 miljoen, is in zijn testament bepaald.

5% van de inkomsten van goede doelen komt uit nalatenschappen. Goede doelen met een ANBI-status hoeven geen belasting te betalen over geld dat wordt nagelaten. Kijk voor meer informatie op goededoelen.nl

Bronnen: Nibud, Rijksoverheid, Duo, deVolkskrant, NOS, bibliotheekinzicht.nl, telmeemettaal.nl, museumvereniging.nl, fondswervingonline.nl