Omgaan met agressief gedrag bij dementie
Iemand met dementie kan plots woedend worden. Of zelfs agressief. Het is niet de persoon zelf die dit doet, maar de dementie. De veranderingen in de hersenen maken dat je veel heftiger reageert dan je in goede gezondheid zou doen. Voor de omgeving kan dit gedrag heel moeilijk en pijnlijk zijn. Hoe ga je om met agressie bij dementie?
Lichamelijke agressie en schelden
Agressief gedrag komt voor in alle fasen van dementie. Het is belangrijk om te beseffen dat dit gedrag niet persoonlijk bedoeld is. Het is een kenmerk van de ziekte. Iemand met dementie kan op onverwachte momenten beginnen te schelden of te dreigen. Ook lichamelijk geweld komt voor, zoals knijpen, slaan, schoppen, bijten of ongewenste intieme aanrakingen.
Het besef dat iemand van wie je houdt dit niet expres doet, kan je een beetje helpen. Maar dat maakt het nog niet gemakkelijk om ermee om te gaan. Wat kun je nog meer doen?
Vind de oorzaken van agressie
Iemand met dementie heeft net als ieder mens behoefte aan comfort en rust, sociale contacten en prikkels. Bij dementie gaat het hier mis. Je begrijpt situaties niet goed meer en kan deze dus niet meer goed beoordelen. Dingen die vroeger heel gewoon waren, lukken niet meer. Plotseling ben je afhankelijk van anderen.
Dat kan op zijn minst vernederend voelen, maar soms ook bedreigend. Wanneer je echt niet meer begrijpt wat er gebeurt, is het een hele vreemde ervaring dat iemand je opeens wil gaan wassen. Een vreemde zelfs, in jouw ogen.
De verwarring is compleet wanneer je er heilig van overtuigd bent dat je vanochtend al hebt gedoucht. De ervaring kan voor iemand met dementie zo bizar zijn, dat hij of zij van zich afslaat, uit zelfbescherming.
Schaamte speelt ook vaak een rol. Dat is de reden dat veel agressief gedrag bij dementie plaatsvindt tijdens persoonlijke verzorging. Probeer bij te houden op welke momenten de persoon met dementie in woede uitbarst. Als je het op een rijtje zet, zie je misschien wel een verband met een activiteit of een moment van de dag.
Andere oorzaken van agressief gedrag kunnen zijn:
- Het gevoel niet meer mee te kunnen doen
- Frustratie omdat eenvoudige taken niet lukken
- ‘Vreemde’ mensen die dichtbij komen, zonder dat je begrijpt waarom
- Dingen zien die er niet zijn (wanen en hallucinaties)
- Woede zonder directe aanleiding – door de schade in de hersenen
Hoe kun je agressief gedrag door dementie voorkomen?
Zorg voor routine en beweging
Zorg voor een rustige, dagelijkse routine met voldoende beweging. Dat is belangrijk voor het gevoel van veiligheid en geborgenheid.
Neem de tijd om uit te leggen wat er gebeurt
Praat op een rustige manier, maar zorg dat je niet klinkt als een kleuterjuf. Dat kan juist woede opwekken. Bedenk zelf maar eens hoe het zou voelen als je ervan overtuigd bent dat je nog prima zelf kunt douchen, maar iemand komt je opeens wassen. En die persoon zegt steeds: ‘Goeeeeed zo…’
Agressie kan een lichamelijke oorzaak hebben
Bijvoorbeeld pijn of een schommelende bloedsuikerspiegel. Let op de signalen die op pijn kunnen wijzen en check wanneer hij of zij voor het laatst heeft gegeten.
Zorg goed voor jezelf
Agressie is niet alleen fysiek heftig, maar ook emotioneel. Stel altijd je casemanager en je huisarts op de hoogte. Ook als het gedrag erger wordt of verandert. De huisarts en/of casemanager kunnen je helpen.
Wat kun je beter niet doen bij agressief gedrag door dementie?
Haast en ongeduld kunnen boosheid versterken
Wees dus rustig en geduldig, ook al gaat het allemaal niet zo snel meer.
Help niet met álles
Je bedoelt het vast goed als je de persoon met dementie zoveel mogelijk uit handen neemt. Maar dat kan juist woede en verdriet versterken. Je laat namelijk zien: ‘Jij kan het niet meer zelf.’ En dat is heel erg frustrerend. Laat hem of haar juist zoveel mogelijk zelf doen. Ook al duurt het dan wat langer.
Blijf niet zitten met vragen
Praat over wat je meemaakt en zoek hulp als je het niet meer aankan. Blijf niet zitten met je vragen en zorgen, maar praat erover met familie, vrienden, de DementieLijn of via contact met lotgenoten. De DementieLijn is dagelijks bereikbaar via het gratis telefoonnummer 0800 5088 tussen 9.00 en 23.00 uur.
Bezoek de avonden van “De Vergeten Tuin” elke laatste dinsdag van de maand, hier ontmoet u lotgenoten.
Denk niet: ‘het is nu eenmaal zo’
Als het gedrag niet verandert, kan het nodig zijn om (tijdelijk) medicatie in te zetten. Praat hierover met de huiarts. Lang niet alle medicijnen zijn geschikt, of ze hebben (te) hevige bijwerkingen.
Tips voor momenten van agressie
- Probeer zelf rustig te blijven.
- Houd afstand en raak hem of haar niet aan.
- Vertel op rustige toon dat je geen kwaad wil doen.
- Probeer niet in discussie te gaan.
- Soms helpt afleiding. Eten, drinken muziek of een gesprek over een totaal ander onderwerp.
- Geef hem of haar de kans om uit de ruimte te lopen, bijvoorbeeld naar buiten.
- Ben je bang voor je eigen veiligheid? Verlaat de kamer.
- Vertel de huisarts of casemanager wat er gebeurd is.
Bron dementie.nl