Pijn bij dementie
Door de dementie kan je naaste zelf moeilijk pijn aangeven. We geven je de signalen waarop je kunt letten.
Pijn herkennen bij je naaste met dementie kan lastig zijn. Door de dementie kan je naaste pijn moeilijker zelf aangeven. Pijn heeft invloed op de kwaliteit van leven en is ongunstig voor het verloop van de dementie. Pijn voorkomen en bestrijden is daarom belangrijk voor je naaste. Als jij pijn bij je naaste leert herkennen, scheelt dat veel narigheid.
Pijn bij je naaste met dementie
Je naaste met dementie heeft even veel en soms zelfs meer last van pijn dan iemand zonder dementie. Een lichte prikkel, zoals een strak zittend kledingstuk, kan al een bron van irritatie zijn. Je naaste weet niet waar de prikkel vandaan komt en hoe die op te lossen is. De prikkel verandert in pijn, en die is echt. Zolang de prikkel blijft bestaan, neemt de pijn toe. Je naaste gaat ander gedrag vertonen en wordt boos, chagrijnig, onrustig, somber of bang. En als niemand weet wat er aan de hand is, kan het gedrag problematisch worden. Pijn herkennen is dus niet alleen belangrijk voor je naaste, maar ook voor jou als mantelzorger.
Tijdens een routinecontrole kwamen we erachter dat mijn vader een fikse oorontsteking had. Hij ging behoorlijk achteruit, was depressief en vertoonde bij vlagen agressief gedrag. Geen wonder.
— Evert (51)
Alert zijn op signalen van pijn
Het lastige met pijn is dat je naaste die misschien niet als zodanig herkent of door spraak- en taalproblemen niet duidelijk kan maken. Als je naaste niet duidelijk kan maken wat er dwars zit of waar het pijn doet, is het voor jou als mantelzorger belangrijk om alert te zijn op pijnsignalen. Professionele verzorgenden worden hier vaak in getraind. Jij hebt één groot voordeel: je ziet je naaste veel en dus kun je kleine veranderingen in gedrag, gezichtsuitdrukking en stemming sneller herkennen.
Stap 1: Signalen van pijn
Signalen van pijn zijn meestal zichtbaar in gezichtsuitdrukking, gedrag en stemming van je naaste. Deze zeggen misschien wel net zoveel als woorden.
Een lijst die je kunt gebruiken om pijn te herkennen is de Pain Assessment in Impaired Cognition (PAIC 15). Deze wordt veel gebruikt in de zorg. De PAIC 15 gaat uit van 15 signalen. Er is ook een e-learning met video’s waarin je de signalen leert herkennen. Deze PAIC-15 e-learning is ontwikkeld voor zorgprofessionals, maar kan voor jou als mantelzorger ook handig zijn.
Stap 2: Oorzaak zoeken
Ook als je weet dat je naaste pijn heeft, weet je nog niet altijd waar de pijn vandaan komt. Die kan ontstaan door een pijnlijke aandoening of ziekte, zoals artrose, reuma, (bot)breuken, spierpijn, gebitsproblemen, wonden of ontstekingen. Maar de oorzaak kan ook liggen in schijnbaar eenvoudige prikkels.
- Strak zittende kleding zoals ondergoed of een broekband;
- Knellende sloffen of schoenen;
- Strakke haarbanden, -spelden of -knipjes;
- Nodig naar het toilet moeten;
- Slecht zittend gebit, gaatjes, ontstekingen;
- Verandering in medicijngebruik (afbouwen pijnmedicatie);
- Weersverandering (reuma, artrose);
- Wonden en ontstekingen (oren);
- Operatie;
- Dikke voeten, ingegroeide teennagels, likdoorns, eelt.
De voeten van je naaste zijn kwetsbaar. Lange nagels en dikke voeten zorgen voor knellende schoenen. Door veel op slippers of sloffen lopen kan je naaste ook pijnlijke voeten krijgen.
Stap 3: Professionele hulp
Wanneer je stap 1 en 2 hebt onderzocht en niet hebt kunnen achterhalen waar de pijn vandaan komt, overleg dan met de (wijk)verpleegkundige, huisarts of casemanager. Vertel duidelijk wat je hebt gesignaleerd en waarom je je zorgen maakt. Onthoud dat jij degene bent die je naaste het beste kent, de signalen herkent en zeker wilt weten dat je naaste geen pijn heeft. De huisarts kan aanvullende onderzoek doen en zo nodig pijnbestrijding in gang zetten.
Stap 4: In de gaten houden
Als je naaste pijnmedicatie krijgt of op een andere manier behandeld wordt voor pijn (ergotherapie, fysiotherapie), is het belangrijk om de effecten daarvan in de gaten te houden. Kun je zien dat je naaste minder pijn heeft en blijft dat stabiel? Zijn er bijwerkingen van de medicijnen zichtbaar?
Alert zijn op mogelijke pijn blijft altijd een belangrijk aandachtspunt in de zorg voor je naaste.
Bron; Alzheimer Nederland