Tijdelijke opvang (respijtzorg) regelen

Het kan om allerlei redenen gebeuren dat je de zorg voor je naaste tijdelijk moet overdragen. Voor dit soort situaties is er respijtzorg: vervangende zorg.

Soms is het als mantelzorger nodig om de zorg voor je naaste tijdelijk over te dragen aan een ander. Misschien omdat je ziek bent of op vakantie wilt. Het kan ook zijn dat je overbelast dreigt te raken en af en toe de zorg even helemaal los moet kunnen laten. Voor dit soort momenten is er respijtzorg (vervangende zorg).

Tijdelijke opvang thuis of buitenshuis.
Er zijn veel vormen van vervangende zorg. Ze worden uitgevoerd door zorgprofessionals of door deskundige vrijwilligers. Het kan thuis in de vertrouwde omgeving van je naaste of buitenshuis in een omgeving waar ze zich veilig en op haar gemak voelt.

Er zijn verschillende vormen van respijtzorg. Je kunt kiezen uit:

• Structurele opvang buitenshuis. Bijvoorbeeld dagopvang of eens per maand verblijf in een logeerhuis.
• Regelmatige opvang thuis. Bijvoorbeeld nachtopvang of iemand die overdag je naaste gezelschap houdt.
• Incidentele opvang buitenshuis of thuis, wanneer de vaste mantelzorger op vakantie is of in het ziekenhuis ligt. Bijvoorbeeld in een zorghotel of logeerhuis.

Op advies van de casemanager heb ik respijtzorg aangevraagd. Kees slaapt nu twee nachten per week in het verpleeghuis hier in de buurt. Dan kan ik die nachten eindelijk doorslapen.
Hennie (74) 

Dagbesteding voor je naaste met dementie
Gespecialiseerde dagbesteding kan plezier en structuur geven aan iemand met dementie. En de mantelzorger krijgt meer tijd voor zichzelf. De zorg voor een naaste met dementie kan met dagbesteding één of meer dagdelen per week worden overgenomen.

Verschil dagbesteding, dagopvang en dagbehandeling
Dagbesteding en dagopvang zijn hetzelfde. De nadruk ligt op gezelligheid en ontspanning. Voorbeelden van dagbesteding of dagopvang zijn:

• Huiskamerprojecten: samen koffie drinken, eten, een spelletje doen.
• Zorgboerderijen: ondersteunen bij verschillende activiteiten zoals het verzorgen van dieren en planten.
• Odensehuizen: informatie, advies en ontmoeting voor mensen met (beginnende) dementie, mantelzorgers en hun familie en vrienden.

Bij dagbehandeling zorgen gespecialiseerde verzorgenden voor de begeleiding. Mensen met beginnende dementie krijgen een dagprogramma met een vaste structuur. Het programma kan bestaat uit bijvoorbeeld zorg, begeleiding, therapie en activiteiten.

Hoe regel je dagbesteding?
Elke gemeente is verantwoordelijk voor de dagbesteding voor mensen met dementie. De gemeente kan je helpen met een overzicht met mogelijkheden. Met beginnende of matig ernstige dementie regel je dagbesteding via de Wet maatschappelijke ondersteuning (Wmo). Een Wmo-consulent komt dan langs voor een keukentafelgesprek.
10 tips voor het keukentafelgesprek.

In de meeste gemeenten kun je maximaal drie dagen per week (zes dagdelen) naar de dagbesteding. Is er meer nodig? Dan is een Wlz-indicatie nodig.

Hoe regel je dagbesteding bij gevorderde dementie?
Mensen met vergevorderde dementie kunnen dagbesteding krijgen via de Wlz (Wet langdurige zorg). Het Centrum Indicatiestelling Zorg (CIZ) bepaalt of iemand recht heeft op zorg uit de Wlz.

Let op: krijgt je naaste met dementie een Wlz-indicatie? En wil je dagopvang buitenshuis regelen? Dan is de inkomensafhankelijke eigen bijdrage vele malen hoger dan met een Wmo-indicatie. Laat je goed voorlichten over alle consequenties. Bereken je eigen bijdrage via het cak.nl.

Kom je er niet uit en verdwaal je in alles wat je moet regelen? Vraag dan de casemanager om hulp. Of bel of mail het Meldpunt Juiste Zorg via meldpunt@juisteloket.nl of 030 789 78 78.

Wordt dagbesteding vergoed?
Dagbehandeling wordt vergoed vanuit de zorgverzekering. Vaak vraagt de dagbesteding dit aan. Soms is een verwijzing van de huisarts nodig. Een vergoeding voor vervoer moet de mantelzorger zelf aanvragen via de zorgverzekeraar. Hier zit wel een eigen bijdrage aan vast.

Welke vorm van dagbesteding is er in de buurt?
De organisatie van de dagbesteding en het aanbod van activiteiten verschilt per aanbieder en per gemeente. Kijk daarom goed naar de mogelijkheden in de buurt.

Laat je vooral ook adviseren door de casemanager, je huisarts, wijkverpleegkundige of een cliëntadviseur van de gemeente. Zij kennen het aanbod in je regio. En ze kunnen kijken wat het beste past bij de behoefte van je naaste met dementie.

Je kunt je casemanager dementie ook vragen om mee te gaan naar de kennismaking bij de dagbesteding.

Dagbesteding voor jonge mensen met dementie
Jonge mensen met dementie hebben vaak andere wensen en behoeftes dan oudere mensen met dementie. Ze zijn lichamelijk fitter en willen andere activiteiten doen. Heeft je naaste dementie op jonge leeftijd? Bekijk dan of er in de buurt gespecialiseerde dagopvang is voor jonge mensen.

Het Kenniscentrum Dementie op Jonge leeftijd geeft je per provincie een overzicht van de voorzieningen. In deze lijsten staan aanbieders van dagbesteding, maar ook van lotgenotengroepen en verpleeghuizen.

Actief in de buitenlucht op een zorgboerderij
In Nederland bestaan ruim duizend zorgboerderijen. Hiervan zijn er bijna 300 speciaal voor mensen met dementie. Je kan er meehelpen met de verzorging van de dieren. Of bijvoorbeeld in de moestuin werken. De structuur van het boerenbedrijf biedt regelmaat, lichamelijke activiteit, buitenlucht en sociale contacten. Iemand met dementie is er even tussenuit en nuttig bezig.

Op zorgboeren.nl kun je op provincie, doelgroep (ouderen) en zorgvorm gespecificeerd zoeken naar het aanbod in de buurt.

Sociale contacten in een Odensehuis of Ontmoetingscentrum
Odensehuizen en Dementie Ontmoetingscentra liggen vaak in (de buurt van) een ouderen- of wijkcentrum. Ze richten zich in de eerste plaats op mensen met dementie. Maar ook mantelzorgers kunnen er terecht.

Mensen met dementie kunnen overdag meedoen aan allerlei activiteiten. Voor mantelzorgers zijn er gespreksgroepen en informatieve bijeenkomsten. Sociale contacten krijgen veel aandacht. De medewerkers kunnen ook praktische hulp bieden. Zoals bij het regelen van zorg thuis en bij opname in een verpleeghuis.

Op de website van de dementie ontmoetingscentra vind je een ontmoetingscentrum bij jou in de buurt.

Op Odensehuizen.nl vind je een Odensehuis bij jou in de regio. Voor Odensehuizen is geen diagnose of indicatie nodig. Loop gerust eens binnen als je meer informatie wilt.

Multiculturele ontmoetingscentra en woonzorg
Sommige organisaties bieden dagbesteding aan voor mensen met een bepaalde culturele achtergrond. Medewerkers spreken er bijvoorbeeld Turks of Arabisch. En koken gerechten die de persoon met dementie zelf ook kookt(e).

Bezoek verschillende organisaties om te kijken welke plek het beste past. Vraag hier gerust naar bij de casemanager.
Download ook ons overzicht met multiculturele ontmoetingscentra en woonzorg.

Vraag familie, vrienden of een vrijwilliger
Het kan ook fijn zijn als er regelmatig iemand langskomt voor een wandeling bijvoorbeeld. Of even boodschappen doen, een potje biljarten, een fietstocht of een autoritje. Er bestaan ook mogelijkheden om een vrijwilliger in te schakelen om gezelschap te houden.

Dagbehandeling
Past dagbehandeling het beste bij je naaste met dementie? Op kiesvoorjezorg.nl vind je zorgaanbieders in de buurt. Dit is een handig startpunt voor je zoektocht. Vraag de zorgaanbieder gerust om meer informatie. Of maak een afspraak om kennis te maken met de locatie en de medewerkers.

Tips

• Heeft iemand behoefte aan gezellige of creatieve activiteiten? Kies dan voor een reguliere dagopvang, een ‘huiskamerproject’ van een zorginstelling, een Dementie Ontmoetingscentrum of Odensehuis.
• Heeft iemand ook medische ondersteuning nodig? Dan kan dagbehandeling  een goede keuze zijn.
• Is iemand graag buiten in de weer? Kijk dan eens of er een zorgboerderij bij jullie in de buurt is.
• Houdt iemand ervan om anderen te helpen? Er zijn ook projecten die juist mensen met dementie als vrijwilliger inzetten, zoals Dementalent.
• Kiesvoorjezorg.nl kan een goed startpunt zijn voor je zoektocht naar passende dagopvang in de buurt.
• Je kunt ook de casemanager of de lokale afdeling van Alzheimer Nederland om tips vragen. Zij kennen het aanbod in de regio goed en kunnen meedenken wat past bij je naaste.

Dagopvang regelen voor je naaste

Hoe draag ik de zorg over?
Als je de zorg voor je naaste overdraagt, wil je natuurlijk dat degene die de zorg gaat geven dat zo goed mogelijk doet. Geef daarom relevante informatie over je naaste en over de zorg die ze nodig heeft door aan de vervangende verzorgende(n). Daarbij gaat het niet alleen om haar persoonlijke en medische gegevens, maar ook om haar achtergrond en gewoontes. Wat eet ze het liefst? Hoe ziet haar dag er doorgaans uit? Waar raakt ze door van slag en wat kalmeert haar juist? Mantelzorgvereniging MantelzorgNL heeft een checklist gemaakt waarmee je de wensen en behoeftes van je naaste overzichtelijk in kaart kunt brengen. Download hieronder de checklist.

Hoe vraag ik respijtzorg aan?
De casemanager of de huisarts kan je vertellen welke organisaties in jouw buurt vervangende zorg en/of dagopvang regelen. Krijgt je naaste zorg vanuit de Wmo? Dan kun je ook terecht bij het Wmo-loket van de gemeente. Zij kunnen je in contact brengen met een vrijwilligersorganisatie of steunpunt mantelzorg in de buurt. Deze organisaties weten wat de mogelijkheden zijn in je omgeving voor 24-uurs opvang. Op de website handeninhuis.nl kun je zelf op zoek naar een vrijwilliger die de zorg tijdelijk van je kan overnemen. Zie verder ook de pagina Opvang overdag regelen.

Heeft je naaste een Wlz-indicatie met een persoonsgebonden budget (pgb)? Dan kan vanuit dat budget ook respijtzorg worden geregeld. Neem in dat geval contact op met het zorgkantoor voor de voorwaarden.

Wat kost respijtzorg?
De kosten van de respijtzorg zijn erg afhankelijk van de regelingen van de instelling die je naaste opvangt. Soms vergoeden zorgverzekeraars voorzieningen geheel of gedeeltelijk, vanuit de basisverzekering of de aanvullende verzekering. Informeer hiernaar bij de zorgverzekering van je naaste en die van jezelf.

Sommige voorzieningen zijn gratis, omdat vrijwilligers de zorg bieden. Wanneer je respijtzorg krijgt via het Wmo-loket van de gemeente, dan betaal je het abonnementstarief van € 19 per maand. Heeft je naaste een persoonsgebonden budget? Dan kan je het pgb gebruiken om respijtzorg in te kopen.

Twijfel je of de respijtzorg in jouw situatie vergoed moet worden vanuit de Wmo, pgb, zorgverzekering of zorgkantoor? Neem dan contact op met het Juiste Loket.

Bron; Margriet, Stichting Alzheimer Nederland